ઓટીટી પર સૌથી વધુ શું જોવાય છે? હમણાંની વાત કરીએ તો ક્રાઇમ આધારિત શોઝ, થ્રિલર્સ વગેરે. ભવિષ્યની વાત કરીએ તો એ પ્રકાર કદાચ રિયાલિટી શોઝનો હોઈ શકે છે. એવા શો જે માત્ર ઓટીટી માટે બન્યા હોય અને ઓટીટી પર જ એમનું સ્ટ્રીમિંગ થતું હોય. કમ સે કમ એવું વૈશ્વિક ટ્રેન્ડ્સ અને આપણે ત્યાં ઓટીટી રિયાલિટી શોઝની વધતી લોકપ્રિયતા જણાવે છે.

ટીવી અને ઓટીટીના રિયાલિટી શોઝમાં ફરક શો છે?

ટીવીનો રિયાલિટી શો ઇન્ટરેક્ટિવ ઓછો હોય છે. દાખલા તરીકે, ‘કૌન બનેગા કરોડપતિ’માં ઘેરબેઠા દર્શકોને સાંકળવા એકાદ સવાલ પૂછાય અને એનો જવાબ આપનારને એક અથવા બીજી રીતે ખુશ કરાય. ઓટીટીમાં સવાલ પૂછવો મામૂલી વાત છે. એમાં દર્શકને બીજી અનેક રીતે કનેક્ટ કરી શકાય છે. દાખલા તરીકે લાઇવ વોટિંગ કરી શકાય. દર્શકોની કમેન્ટ મેળવીને એમને પણ દર્શાવી શકાય. બીજું ઘણુંબઘું કરી શકાય. એટલે જ, રિયાલિટી શોઝને વધુ માફક આવતું પ્લેટફોર્મ ઓટીટીનું બનવાને રસ્તે છે. ઓટીટી પર એવા રિયાલિટી શોઝ પણ આવી શકે છે જેના માટે ટીવી કદાચ ઉપયુક્ત પ્લેટફોર્મ ના બની શકે અથવા, જેમને ટીવી પર ટેલિકાસ્ટ કરવામાં એટલી મજા નથી. પ્રાઇમ વિડિયો પર આવેલો ઊર્ફી જાવેદવાળો રિયાલિટી શો ‘ફોલો કર લો યાર’ કદાચ ટીવી માટે બની શકત નહીં. એ પણ નવ નવ એપિસોડ્સ સાથે.

આપણે ત્યાં ‘બિગ બોસ’ની બે વર્ઝન્સ છે. એક ટીવી તો બીજી ઓટીટી માટે. જિયો સિનેમા પર હાલમાં ‘લાફ્ટર શેફ્સ’ શો આવ્યો. એણે નોંધપાત્ર સફળતા મેળવી છે. મફતમાં ઓટીટી જોવાની મેન્ટાલિટી સાથે આપણે ત્યાં પેઇડ સબસ્ક્રિપ્શન્સની બોલબાલા પણ વધી રહી છે. ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ ગ્રાહકોને એક અથવા બીજી રીતે લલચાવી રહ્યા છે. તેઓ બીજી સર્વિસ સાથે પ્લેટફોર્મનું સબસ્ક્રિપ્શન વેચીને પણ ગ્રાહકો હસ્તગત કરી રહ્યા છે. પરિણામે, આ પ્લેટફોર્મ્સ તેજીથી આગળ વધી રહ્યા છે. સાથે વધી રહ્યા છે અખતરા જેનાથી ગ્રાહકોને રાજી રાખી શકાય અને નવા ગ્રાહકો પણ નિયમિતપણે અંકિત કરી શકાય છે.

એસ. એસ. રાજામૌલીને હજી થોડાં વરસ પહેલાં માત્ર દક્ષિણ ભારતીય દર્શકો પિછાણતા હતા, એ પણ ઠીકઠીક. ‘મગાધીરા’ અને ‘ઇગા’ પછીની ફિલ્મોએ, ખાસ તો ‘બાહુબલી’ અને ‘આરઆરઆર’એ એમને વૈશ્વિક નામના અપાવી. આ ડોક્યુમેન્ટરી એટલે એમની એ સફળતાનું સેલિબ્રેશન

કપૂર ખાનદાન બોલિવુડનું ફર્સ્ટ ફેમિલી ગણાય છે. આ ખાનદાનની મહત્તમ વ્યક્તિઓ ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રી સાથે સંકળાયેલી છે. કપૂર્સ આ ઉદ્યોગનાં અભિનય, નિર્માણ, દિગ્દર્શન વેગેરે પાસાં સાથે કનેક્ટેડ છે. દક્ષિણ ભારતની ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં ઘણા પરિવાર એવા છે જેની અનેક વ્યક્તિ ફિલ્મ ઉદ્યોગમાં છે. જોકે આ એક ડોક્યુમેન્ટરી, ‘મોડર્ન માસ્ટર્સઃ એસ. એસ. રાજામૌલી’ જોયા પહેલાં ઘણાને રાજામૌલીના પરિવારના ફિલ્મી ફેલાવાની ખબર નહીં જ હોય. તો, એમના પરિવારમાંથી કોણ કોણ છે આ ઉદ્યોગમાં?

રાજામૌલીનાં પત્ની રમા કોસ્ચ્યુમ્સ ડિઝાઇનર છે. એમના પિતા વી. વિજયેન્દ્ર પ્રસાદ લેખક છે. રાજામૌલીની ઘણી ફિલ્મોના એ લેખક છે. રાજામૌલીનો સાવકો દીકરો એસ. એસ. કાર્તિકેય છે. એ પ્રોડક્શન સંભાળે છે. કાર્તિકેય પરણ્યો છે અભિનેતા જગતપતિ બાબુની ભત્રીજી-ભાણી પૂજા પ્રસાદને. રાજામૌલીના 91 વરસના કાકા કોદુરી સિવા શક્તિ દત્તા ગીતકાર અને લેખક છે. એમણે બાહુબલી, આરઆરઆરનાં ગીતો લખ્યાં છે. ઓસ્કર એવોર્ડ વિજેતા સંગીતકાર એમ. એમ. કિરાવાનીના તેઓ પિતા છે. કિરાવાની એમ રાજામૌલીના કઝિન છે. રાજામૌલીનાં અન્ય કઝિન્સ પણ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં છે. કલ્યાણી મલિક સાઉન્ડ સુપરવાઇઝર છે. બાહુબલીઃ ધ બિગિનિંગમાં એમણે આ કામ સંભાળ્યું હતું. એમ. એમ. શ્રીલેખા ગાયિકા અને સંગીતકાર છે. એસ. એસ. કાંચી લેખક અને અભિનેતા છે. રાજામૌલીની ફિલ્મોમાં એણે સ્ક્રિપ્ટ ડૉક્ટરની જવાબદારી નિભાવી છે…

‘મોડર્ન માસ્ટર્સઃ એસ. એસ. રાજામૌલી’ આપણને રાજામૌલીની ફિલ્મો, એમના પરિવાર, એમની વિચારધારાના અંતરંગ વિશ્વમાં લટાર કરાવે છે.
રાઘવ ખન્ના અને તન્વી અજિંક્ય ડિરેક્ટર્સ છે. નેટફ્લિક્સ પર આવેલી આ ડોક્યુમેન્ટરી રાજામૌલી વિશે રસપ્રદ વાતો જાણવાનો પરફેક્ટ રસથાળ છે. ઘણી વાતો એવી છે કે આ ડોક્યુમેન્ટરી જોયા વિના કશેય જાણવા ના મળે.

મનોજ બાજપાયી સલમાન ખાન નથી. સાઉથનો એક્શન હીરો પણ નથી જ. ‘ભૈયાજી’માં બાજપાયીને બેઉ બનવાની તક મળી છે. નવાઈ લાગે છે? ફિલ્મ જુઓ. અપૂર્વ સિંઘ કાર્કી ડિરેક્ટેડ આ ફિલ્મ ઘડીકમાં સરસ તો ઘડીકમાં વિચિત્ર લાગશે. પહેલાં વાત કરીએ ‘ભૈયાજી’ની અને પછી કરીશું બીજી એક ફિલ્મની.

રામ ચરણ ત્રિપાઠી ઉર્ફે ભૈયાજી સીધોસાદો માણસ છે. એટ લીસ્ટ, ફિલ્મની શરૂઆતમાં તો ખરો જ. એનો સાવકો ભાઈ વેદાંત (આકાશ મખીજા) દિલ્હીથી ઘેર પાછો આવી રહ્યો છે. એટલે, ભૈયાજી, એની સાવકી મા (ભાગીરથી કદમ) અને થવાવાળી પત્ની મિતાલી (ઝોયા હુસેન), સહિત આખું ગામ ઉત્સાહિત છે. ત્યાં દિલ્હી રેલવે સ્ટેશને અણધારી ઘટનામાં ગુંડો અભિમન્યુ (જતીન ગોસ્વામી) વેદાંતને પતાવી નાખે છે. નાજુક થતી જોઈને વેદાંતના બેઉ મિત્રો પણ એને મદદ કરવાને બદલે નાસી જાય છે. આ અભિમન્યુનો બાપ ચંદ્રભાન (સુરિન્દર વિકી) પણ માથાભારે તત્ત્વ છે. વેદાંતની હત્યા ભૈયાજીને, પરિવારને હચમચાવી નાખે છે. એ સાથે ભૈયાજી હથિયાર ઉપાડે છે અને પ્રણ લે છે અભિમન્યુને પતાવી નાખવાનું. ત્યારે આપણને જાણ થાય છે કે એક સમયે ભૈયાજી પણ માથાભારે તત્ત્વ હતો પણ સારી ક્વોલિટીનો. એટલે, લોકોના હિત માટે ગુંડાગીરી કરતો જણ. બિલકુલ એવો જેવો આપણી નાઇનટીઝની ફિલ્મનો કોઈક હીરો હતો.

‘ભૈયાજી’ની વાર્તા ટિપિકલ મસાલા એન્ટરનેઇનર છે. એની શરૂઆત ઠીકઠીક છે. થોડી મિનિટો પછી ફિલ્મ ઉત્સુકતા જગાડે છે. શોટ ટેકિંગ, શરૂઆતમાં આવતું એકાદ ગીત વગેરે બધું સરસ માહોલ જમાવે છે. ભૈયાજી ચંદ્રભાન એન્ડ કંપની સામે રણશિંગું ફૂંકે છે ત્યાં સુધી બધું બરાબર છે. પછી વાર્તાને દમદાર બનાવવા માટે પડ ખુલતાં જાય છે. એક તો કહી જ દીધું કે સીધોસાદો ભૈયાજી કેમ ગુંડાગીરી પર ઊતરી આવે છે. એવી જ રીતે સાવકી મા, થનાર પત્ની વગેરેના નવા કલર્સ પણ સામે આવે છે. ભૈયાજીના ગામવાળા પણ ગાંજ્યા જાય એવા નથી. એ પણ ધીમેધીમે ફલિત થાય છે. ઇન્ટરવલના ટ્વિસ્ટમાં ગુંડા ભૈયાજીને નદીમાં ફગાવી દે છે અને એને ગોળીએ પણ દે છે. ઇન્ટરવલ પછી વાર્તા લથડિયાં ખાય છે. કારણ ભૈયાજી હીરોમાંથી ઝીરો હોય એ રીતે ફિલ્મનાં અન્ય પાત્રો સિચ્યુએશન્સ કંટ્રોલ કરે છે. ઘડીકમાં મા, પત્ની અને ઘડીકમાં ચંદ્રભાન. ભૈયાજીએ ભાઈના મર્ડરનો બદલો લેવાનો છે પણ એ પોતે ડ્રાઇવિંગ સીટ પર આવે ત્યાં સુધીમાં તો ખાસ્સી ફિલ્મ પતી જાય છે. એનાથી ફિલ્મ ફિસ્સી પડી જાય છે.

સારા સ્ક્રીનપ્લે સાથે, બાજપાયીની જગ્યાએ અન્ય કોઈક કલાકાર સાથે (જે આ પાત્રમાં વધુ ફિટમફિટ લાગત) ફિલ્મ બેટર બની હોત. પાત્રાલેખનમાં ઘણી ખામીઓ છે. આવી ફિલ્મ જોતાં જે ઝણઝણાટી થવી જોઈએ, ભયની, રોમાંચનું, લખલખું પસાર થવું જોઈએ એ થતું નથી. ટેક્નિકલી ફિલ્મ ક્યાંક સશક્ત તો ક્યાંક નબળી છે. અભિનયમાં બેશક બાજપાયીએ જીવ રેડ્યો છે પણ આ પાત્ર માટે એ બન્યો જ નથી. અન્ય કલાકારોમાં સુરિન્દર અને ઝોયા ધ્યાન ખેંચે છે. ભાગીરથીનું ઠીકઠીક રહે છે.

જેના મૂળમાં સુંદર વિચારનું બીજ હોય એ કથામાંથી મનોરંજક છોડ ઊગે જ એ જરૂરી નથી. નેટફ્લિક્સની એક તાજી સિરીઝ નામે ‘ત્રિભુવન મિશ્રા સીએ ટોપર’ એનો દાખલો છે. કહેવાતો નોખો વિચાર અને કહેવાથી મનોરંજક ટ્રીટમેન્ટ ધરાવતી આ છેક નબળી વેબ સિરીઝ માત્ર અને માત્ર બે કારણસર થોડી બહુ આંખ સામે ટકાવી રાખવા જેવી બની છે. એ છે માનવ કૌલ અને તિલોત્તમા શોમનો અભિનય. વાત કરીએ સિરીઝની.

નોઈડામાં રહેતો અને સીએમાં અવ્વલ આવનારો ત્રિભુવન સરકારી કર્મચારી. એની પત્ની અશોકલતા (નૈના સરીન) રાંધણકળામાં, ખાસ તો કેક બનાવવામાં નિષ્ણાત છે. લેશમાત્ર અને ‘કેશ’માત્ર લાંચ-રુશ્વતમાં ત્રિભુવન માનતો નથી. પ્રામાણિક સરકારી કર્મચારીના નાતે એણે ઘર ચલાવવાનું છે બાંધી અને સાંકડી આવકમાં. એના સહકર્મચારીઓ પેટભરીને ભ્રષ્ટાચાર કરતાં બેપાંદડે થયા છે. ત્રિભુવન સિદ્ધાંત છોડવા રાજી નથી. પછી પરિસ્થિતિઓ વળાંક લે છે. આર્થિક ભીંસમાં ત્રિભુવન બે છેડા ભેગા કરવા શું કરવું એનું માનસિક ઘર્ષણ અનુભવે છે. એને રસ્તો જડે છે નવો વ્યવસાય. એ છે પુરુષવેશ્યા કે જિગોલો બનવાનો.

તો, ત્રિભુવન બને છે જિગોલો. મહિલાઓને પૂરી પાડે છે કામસેવા. એનું સાહસ બેહદ સફળ રહેવા સાથે પરિવારથી ગોપનીય રહે છે. ત્રિભુવન, ટિપિકલ ભાષામાં કહીએ તો, નોટ છાપવા માંડે છે. એની તકલીફો દૂર થાય છે. એકમાંથી બીજી અને બીજીમાંથી ત્રીજી મહિલા સુધી એની સહશયનકળા અને કામસેવાની ખ્યાતિ પ્રસરે છે. ‘રેફરલ’થી એ હોટ આઇટમ બની જાય છે.

અશોકલતાની કેક પણ પોપ્યુલર થાય છે. એનો ગૃહ ઉદ્યોગ મોલમાં દુકાન કરવા સુધી ફેલાય છે. આ બધાં વચ્ચે ત્રિભુવનને બિંદી (તિલોતમા) નામે ક્લાયન્ટ મળે છે. એ છે નોઇડાના કહેવાતા કંદોઈ પણ અંદરખાને ભાઈગીરી કરતા ટિકારામ જૈન ઉર્ફે રાજાભાઈ (શુભ્રજ્યોતિ બરાત)ની પત્ની. પતિની ઉપેક્ષાથી ખિન્ન બિંદી ત્રિભુવનની રેગ્યુલર ક્લાયન્ટ બની જાય છે.

ઓલમોસ્ટ ત્રણ કલાકની આ મલયાલમ ફિલ્મમાં ડાયલોગ માત્ર 20%માં છે. એમાંના ઘણા અરેબિકમાં છે અને પડદે ધરાર સબટાઇટલ્સ વિના આવે છે. આ ફિલ્મ બનાવતા દિગ્દર્શક બ્લેસીને 16 વરસ લાગ્યાં. એ પણ એટલા રૂપિયામાં, જેટલા મલયાલમ ફિલ્મ બનાવવા ખર્ચવા એ તો દુઃસાહસ કહેવાય. છતાં, બ્લેસીએ ફિલ્મ બનાવીને ઝળહળતી સફળતા અંકે કરી છે. તેઓ પોતાની ફિલ્મને, ‘લાઇફ ઓફ પાઈ’ ટાઇપની, એક ઇવેન્ટ ફિલ્મ ગણાવે છે. ફિલ્મ માર્ચમાં મોટા પડદે આવી હતી. હવે તો એ મલયાલમની ઓલ ટાઇમ સૌથી ધીકતી કમાણી કરનારી ફિલ્મોમાં બીજા સ્થાને પહોંચી ચૂકી છે. ઉપરાંત દર્શકો અને વિવેચકોની અઢળક સરાહના પામી છે. એ ફિલ્મ છે ‘આદુજીવિતમ’ ઉર્ફે ‘ધ ગૉટ લાઇફ.’

2008માં આવેલી, બેન્યામિન નામના લેખકની, મલયાલમ નવલકથા પરથી ‘આદુજીવિતમ’ બની છે. કથા સત્ય ઘટના આધારિત છે. એ નજીબની અને કંઈક અંશે હાકીમની છે. કેરળથી બેઉ નોકરી માટે સાઉદી અરેબિયા જાય છે. ત્યાં નોકરી કરીને સુખી થવાને બદલે બેઉ આરબોની ગુલામીનો ભોગ બને છે. અલગ અલગ આરબ માલિકો એમને રણપ્રદેશમાં, વસાહતથી સેંકડો કિલોમીટર દૂર પશુપાલનમાં ગોંધી દે છે. એમને નથી છત, નથી આવક, નથી મળતાં પૂરતાં ખોરાક-પાણી. બેઉ વરસો અમાનુષી હાલતમાં સબડે છે. છેવટે, એકવાર નાસી જવાની તક મળતાં બેઉ ઇબ્રાહિમ નામના ભોમિચાના ભરોસે નાસે છે. હાઇવે પહોંચતા પહેલાં હાકીમ-ઇબ્રાહિમ મોતને ભેટે છે. અધમૂઓ નજીબ હાઇવે તો પહોંચે છે પણ ત્યાંથી સ્વદેશની બદલે પહોંચે છે જેલ…

સાઉદીમાં આરબોની ગુલામીનો ભોગ અનેક ભારતીયો બન્યા છે. નજીબની એવી જ કરુણકથા ધરાવતી નવલકથા ‘આદુજીવિતમ’થી બ્લેસી સુપર ઇમ્પ્રેસ્ડ હતા. બીજા એક ડિરેક્ટર, લાલ જોસ પણ એના પરથી ફિલ્મ બનાવવા ચાહતા હતા. ખેર, છેવટે સબજેક્ટ બ્લેસીને ફાળે ગયો. બ્લેસી સુપર સ્પષ્ટ હતા કે ફિલ્મ નવલકથાના વાચકની કલ્પનાઓને આંટી જાય એવી ભવ્ય હોય. એના માટે જંગી બજેટ જોઈએ જે મલયાલમ ફિલ્મ માટે મળવું અશક્ય હતું. બ્લેસીએ બજેટની ખેંચતાણ વચ્ચે 2010 આસપાસ ફિલ્મના અમુક પોર્શન કેરળ-દુબઈમાં શૂટ કર્યા. પછી, સંતોષ નહીં વળતાં બધું નાખી દીધું કચરામાં. ઇન બિટવિન, ફિલ્મમાં કામ કરવા તામિલ સુપરસ્ટાર સુરિયા તૈયાર થયા હતા. જોકે બ્લેસીની ડિમાન્ડ હતી કે હીરોએ ફિલ્મ માટે ઓછામાં ઓછું દોઢ વરસ આપવું પડશે. સુરિયા માટે એ શક્ય નહોતું. એમણે ફિલ્મ છોડી. છેક 2015માં એન્ટ્રી થઈ તામિલ સ્ટાર પૃથ્વીરાજની.

બ્લેસીને સ્ક્રિપ્ટના વિઝનને સાકાર તગડાં નાણાં જોઈતાં હતાં. એમણે ચોતરફ નજર દોડાવી. છેક પાંચેક વરસે મેળ એમ પડ્યો કે મૂળ હૈતીના અને અમેરિકામાં વસતા અભિનેતા-નિર્માતા જિમી જિન લુઈસ (જે ફિલ્મમાં ઇબ્રાહિમ બન્યા છે) સહનિર્માતા બન્યા. ફાઇનલી, ‘આદુજીવિતમ’ બનવાના સંજોગો ઉજળા થયા અને 2018માં શૂટિંગ શરૂ થયું.

શૂટિંગ આસાન નહોતું. 2018થી 2022 વચ્ચે છ શિડ્યુલ થયાં. સાઉદીની કથા છતાં ફિલ્મને સાઉદીમાં શૂટ કરવાની પરમિશન મળી નહીં. એ શૂટ થઈ કેરળ ઉપરાંત જોર્ડનના વાડી રમ અને અલ્જેરિયાના સહારા રણપ્રદેશમાં. કોવિડમાં ફિલ્મનું યુનિટ 70 દિવસ જોર્ડનમાં ફસાઈ ગયું હતું.