વાયઆરએફ એન્ટરટેઇનમેન્ટની ફિલ્મ ‘વિજય 69’ નેટફ્લિક્સ પર આવી છે. એનાં એનિમેશનવાળાં પોસ્ટર્સ બધે લાગ્યાં છે. લીડ રોલમાં અનુપમ ખેર છે. તેઓ ભજવે છે વિજય મેથ્યુનું પાત્ર.

વિજય ભૂતપૂર્વ સ્વિમિંગ ચેમ્પિયન છે. આજે 69 વર્ષની ઉંમરે સમાજ એને એક બુઢ્ઢા તરીકે જુએ છે. વિજય કશુંક કરી બતાવીને પોતાનું નામ ઇતિહાસમાં અંકિત કરવા ચાહે છે. ફિલ્મની શરૂઆત એક હળવા દ્રશ્ય સાથે થાય છે. એમાં પરિવારજનો અને ફલી (ચંકી પાંડે) સહિત મિત્રોએ વિજયને મૃત જાણી એની અંતિમક્રિયાની તૈયારી કરી દીધી છે. વિજય છેલ્લે દરિયાકિનારે, એની પાળ પરથી પાણીમાં ઝંપલાવતો દેખાયો હતો.

હશે. વિજય હેમખેમ આવે છે. ત્યાં ટ્રાઇથલોન સ્પર્ધાની જાણ થાય છે. એમાં સ્પર્ધકે દોઢ કિલોમીટર તરણ, 40 કિલોમીટર સાઇકલિંગ અને છેલ્લે 10 કિલોમીટર દોડવાનું હોય છે. વિજયને એમાં હિસ્સો લેવો છે. સપ્રધાની આયોજક સંસ્થાને વિજય યેનકેન એ માટે મનાવવામાં સફળ થાય છે. એની કોલોનીમાં આદિત્ય (મિહિર આહુજા) નામનો 18 વરસનો યુવાન રહે છે. એ પણ સ્પર્ધામાં છે. બેમાંથી કોઈ પણ સ્પર્ધા પૂરી કરે તો કાં તો સૌથી નાના ઉંમરના કાં સૌથી મોટી ઉંમરના સ્પર્ધક તરીકે રેકોર્ડ બનવાનો છે. શરૂઆતમાં એકમેકના હરીફ તરીકે બેઉ બાથ ભીડે છે. પછી થાય છે દોસ્તી અને બેઉ બને છે એકમેકના પૂરક, માર્ગદર્શક. ટૂંકમાં, સ્પર્ધાની રસાકસી, પરિવારજનો તથા મિત્રો અને છેલ્લે, વિજય સ્પર્ધામાં ખરેખર ભાગ લઈ શકે છે કે નહીં, અને લઈ શકે છે કે તો શું થાય છે, એ છે વાર્તાનો સાર.

‘વિજય 69’ ફોર્મ્યુલા ફિલ્મ છે. નાવીન્ય એટલું કે વાત એક વૃદ્ધની છે. અનુપમ ખેરને કારણે વિજયનું પાત્ર જીવંત બન્યું છે. છતાં, દિગ્દર્શક અક્ષય રોય, જેઓ ફિલ્મના લેખક પણ છે, પટકથામાં એ જાદુ પર્યાપ્ત નથી લાવી શક્યા જે ફિલ્મને જકડી રાખનારી બનાવી શકે. ફિલ્મનાં અમુક દ્રશ્યો મજેદાર ખરાં પણ સમગ્રતયા ફિલ્મ સાધારણ રહે છે. આ પ્રકારની અનેક ફિલ્મો આવી ગઈ હોવાથી પણ સ્પર્ધકની પૂર્વતૈયારી, કોચ (વ્રજેશ હીરજી છે ખેરનો કોચ) સાથેનાં દ્રશ્યો વગેરે બધું નવું લાગતું નથી. ફિલ્મને હળવીફુલ અથવા રમૂજસભર રાખવા માટે થતો પ્રયાસ પણ એવરેજ છે.

ફિલ્મ હોય કે ઓટીટી શો, દરેકના કેન્દ્રસ્થાને એક વાર્તા, એક વિચાર હોય. કોઈક પ્રણયકથા, કોઈક હોરર, કોઈક સામાજિક તો કોઈક કોમેડી. કહે છે કે વાર્તા આ વિશ્વમાં સાત જ છે. એને જ આમતેમ ફેરવીને સર્જાતી રહે છે નવી નવી વાર્તાઓ.

ઓટીટી અને ઓનલાઇન પ્લેટફોર્મ્સે આ વાર્તાબાજીને નવા ટ્વિસ્ટ આપ્યા છે. ફિક્શન એટલે કાલ્પનિક વાર્તા અને નોન-ફિક્શન એટલે હકીકત પરથી સર્જાયેલી વાર્તા કે એવું સર્જન. બેઉ મોરચે ગજબનું વૈવિધ્ય ઓનલાઇન મનોરંજનને કારણે આવ્યું છે. માત્ર ફિલ્મ કે ટેલિવિઝનમાં જે બનાવવું કે, જોવું શક્ય નહોતું એ આ બધાંને કારણે શક્ય થયું છે. વાત કરીએ એવા અમુક શોઝની જેનાં કદાચ નામ ના સાંભળ્યાં હોય છતાં, એ છે અલગ જ પ્રકારના. એના દર્શકો પણ ઘણા છે. અને વિષય? વાંચો એટલે ખબર પડશે.

માય સ્ટ્રેન્જ એડિક્શનઃ ટીએલસીની યુટ્યુબ ચેનલ પર આ નામનો એક શો છે. એમાં સતત નવા એપિસોડ્સ ઉમેરાતા રહે છે. એકાદ મહિના પહેલાં એમાં ઉમેરાયેલો એપિસોડ અમેરિકાના ફ્લોરિડાના સેન્ટ પીટર્સબર્ગ શહેરના એક યુગલનો છે. પતિ-પત્ની બેઉને શી આદત છે જાણો છો? ગુરુશંકા કરવા માટે કોફીવાળું એનિમા લેવાની!

ઇન્ટરનેટ પર એક અંગ્રેજી શબ્દપ્રયોગ કે ટર્મ છેઃ ઇગોસર્ફ. ઓક્સફર્ડ ડિક્શનરી પ્રમાણે આ અનઔપચારિક ક્રિયાપદનો અર્થ પોતાના વિશે ઇન્ટરનેટ પર શોધખોળ કરવી એવો થાય છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો વ્યક્તિ પોતે કેટલી પ્રસિદ્ધ છે, કેટલા લોકો એના વિશે જાણવાની ઉત્કંઠા ધરાવે છે, કેટલા એને ચાહે-વખોડે છે, એવા ઇન્ટરનેટિયાં ખાંખાંખોળા કરે એ ઇગોસર્ફ છે કે ઇગોસર્ફિંગ કરવું છે. આજે આપણી વ્યક્તિ નહીં, ગુજરાતી ભાષા-પ્રજા માટે ઓનલાઇન ઇગો સર્ફિંગ કરીએ.  ઇન્ટરનટનું ‘સમુદ્રમંથન’ કરતાં એ રત્નો શોધવાનો પ્રયત્ન કરીએ જેને જાણીને પોરસ ચડે.

ગરવી ભાષાની ગમતીલી વાતઃ ગુજરાતી પહેલાં આપણે એક પૂર્વી ઇરાની ભાષા બોલતા હતા. બ્રિટાનિકા અનુસાર ઇન્ડો-યુરોપિયન ભાષાઓમાં એક જૂથ ઇન્ડો-ઇરાનિયન ભાષાનું અને એ જૂથની સભ્ય છે આપણી ઇન્ડો-આર્યન ભાષા, ગુજરાતી. એનો વિકાસ બારમી સદીમાં શરૂ થયો હશે. આપણી ભાષા વિશે એ કહે છે કે એ મુખ્યત્વે બે રીતે બોલાય છે. એક છે ચુસ્તતાભરી તો બીજી છે તૂટકતૂટક બોલાતી ગુજરાતી. આ બેનો ફરક સમજવા સામાન્ય ગુજરાતીની અને પારસી ગુજરાતીના ઉચ્ચારણોનો ફરક મનમાં વિચારો, બસ, એમાં બધું આવી ગયું.

ક્યાંથી ક્યાં વસ્યા ગુજરાતીઃ એનસાયક્લોપીડિયાની નોંધ છે કે શ્વેત હુણ પરથી ઊતરી આવેલી પ્રજાને ગુજરાતી સંબોધન ગુજર (આ ગુજર એટલે શ્વેત હુણની એક શાખા) પરથી આવ્યું. ગુજરો આઠમી-નવમી સદીમાં જે ભૂમિ પર સર્વોપરી હતા એનો એક ભાગ આજે ગુજરાત છે. એનસાયક્લોપીડિયામાં એવી પણ નોંધ છે કે ગુજરના કંઈક પહેલાંથી ગુજરાતીનો ઇતિહાસ શરૂ થઈ ગયો હતો. પ્રાગઐતિહાસિક કાળમાં (ઇસવી સન પૂર્વે 2000માં) એનો પ્રારંભ થયો હતો. ગુજરાતીઓ એમની સંસ્કૃતિ હડપ્પન સંસ્કૃતિ સાથે વહેંચે છે. રહી વાત હાલના ગુજરાતની તો એની તવારીખ શરૂ થઈ ઇસવી સન 250 આસપાસ.

૨૦૧૯ અને ૨૦૨૩ વચ્ચે એક અધ્યાય સમાપ્ત થયો છે. સાથે શરૂઆત થઈ છે નવા પૂરું વળતર આપે એવા શોઝ માટે સજાગ થયા છે અધ્યાયની. ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ પહેલાં પ્રસ્થાપિત થવા મરણિયા હતાં. હવે એ સૌ ખર્ચનું

નવી ફિલ્મો અને સિરીઝ સૌ ઉત્સુકતાપૂર્વક ઓટીટી પર જુએ. ઘણા ક્લાસિક ફિલ્મો જોવા પણ તલસતા હોય. જાણીએ આવી પાંચ ફિલ્મોને ઓનલાઇન જોવાના વિકલ્પો

ફિલ્મો આવે અને જાય. અમુક એવી સાબિત થાય જેમને વારંવાર જોવાનું મન થાય. 1913માં રિલીઝ થયેલી પ્રથમ ભારતીય ફિલ્મ ‘રાજા હરિશચંદ્ર’ મૂંગી ફિલ્મ હતી. એણે સિનેમાની તેજતર્રાર પ્રગતિનાં દ્વાર ઉઘાડ્યાં હતાં. અરદેશર ઇરાની નિર્મિત-દિગ્દર્શિત ‘આલમ આરા’ 1931માં આવી. એ 124 મિનિટ એટલે લગભગ બે કલાકની હતી. પછી ફિલ્મોની લંબાઈ વધતી ગઈ. સમયાવધિની દ્રષ્ટિએ સૌથી લાંબી હિન્દી ફિલ્મ ‘તમસ’ (ટેલિવિઝન ફિલ્મ) 1988માં આવી. લંબાઈ 298 મિનિટ મતલબ ઓલમોસ્ટ પાંચ કલાક! મોટા પડદાની લાંબી ફિલ્મો ‘એલઓસી કારગિલ’ 255 મિનિટ તો ‘મેરા નામ જોકર’ 244 મિનિટની હતી. સમયનું ચક્ર વળી એ મુકામે છે જ્યાં ફિલ્મોની લંબાઈ, ‘આલમ આરા’ની જેમ, બેએક કલાક આસપાસ આવી છે.

ફિલ્મો, વેબ સિરીઝ, મ્યુઝિક, ટીવી શોઝના અતિરેકે મુશ્કેલી સર્જી છે. હવે એ સૌ આવે અને જાય છે પણ મન કે હૃદયમાં ભાગ્યે જ અવિચળ સ્થાન બનાવે છે. બે વરસ પહેલાંની ફિલ્મ કે ગીત આજે કોઈ જોતું કે ગણગણતું હોય એવું ઓછું બને છે. અંતાક્ષરી અને સહેલગાહમાં સૌથી વધુ જૂનાં અને એવરગ્રીન ગવાય છે. અરિજિતથી બાદશાહ સુધીના ગાયકો યુવાનોમાં લોકપ્રિય હોય પણ સમુહગાનમાં રફી, કિશોર, મુકેશ, લતા, આશા વગેરેનાં ગીતો વધુ ગવાય છે. અણર ગીતો અને સર્વોત્તમ ફિલ્મોનું અવિચળ સ્થાન છે. એમનું સ્મરણમાત્ર ઝણઝણાટી કરાવે છે. વાર્તા, રજૂઆત, અભિનય, નિર્માણ, દિગ્દર્શનના મોરચે ક્લાસિક ફિલ્મોમાં ખાસ હોય છે. નોસ્ટાલજિક વેલ્યુઝ પણ ખરી. ક્લાસિક ફિલ્મો ઓટીટી પર ખાસ પ્રમોટ થતી નથી. સૌને રસ છે તાજા માલના પ્રદર્શનમાં. ક્લાસિક ફિલ્મો ક્યાં જોવી એ ઝટ સમજાતું નથી. પાંચ ક્લાસિક ફિલ્મોની યાદી આ રહી, જેમને ઓનલાઇન જોઈ શકાય છે.

શોલેઃ જય અને વીરુની જોડી, નટખટ બસંતી. ક્રૂર ગબ્બર સિંઘ અને ગણતરીબાજ ઠાકુરથી નવી પેઢી પણ પરિચિત છે. ‘શોલે’એ ત્યારે બોક્સ ઓફિસ પર કમાયેલા રૂ. 35 કરોડ આજના રૂ. 980 કરોડ થાય. ટીવી, ઓટીટી, સેટેલાઇટ રાઇટ્સની આવક વિના. કહો કે ‘શોલે’ સામે ‘પઠાન’ની સફળતા મોળી છે. ત્યારે સિંગલ સ્ક્રીન હતી, મલ્ટીપ્લેક્સની મોંઘી ટિકિટો નહોતી. ત્યારે થિયેટરમાં ફિલ્મો જોવાનો ક્રેઝ નહોતો. છતાં, આવી સફળતા! ‘શોલે’ જોવા એમેઝોન પ્રાઇમ, યુટ્યુબ, એપલ ટીવી જેવા વિકલ્પો છે. એન્જોય.

પ્યાસાઃ ગુરુદત્તનું સાચું નામ વસંતકુમાર પદુકોણ. તેમના ડિરેક્ટર બનવા પાછળ રસપ્રદ કિસ્સો હતો. ગુરુદત્તને ડિરેક્ટર તરીકે પ્રથમ તક સુપરસ્ટાર દેવ આનંદે આપી હતી. ગોઠવણ એવી હતી કે ગુરુદત્તના દિગ્દર્શનમાં હીરો દેવ રહે અને દેવના નિર્માણમાં ડિરેક્ટર ગુરુદત્ત રહે. બેઉએ ‘બાઝી’, ‘જાલ’, ‘સીઆઈડી’ જેવી યાદગાર ફિલ્મો આપી. પછી વિચારભેદ થયો. ગુરુદત્ત અભિનેતા પણ હતા. 1957ની પ્યાસામાં તેમની ઇચ્છા દિલીપ કુમારને લેવાની હતી. જોકે ડોક્ટરે દિલીપ કુમારને ત્યારે હળવીફુલ ફિલ્મો કરવાની સલાહ આપી હતી. ‘પ્યાસા’માં ગુરુદત્ત જાતે હીરો બન્યા. એ વિશ્વની શ્રેષ્ઠ ફિલ્મોની યાદીમાં સ્થાન પામી. અગણિત નવા ડિરેક્ટર્સ ગુરુદત્તની ફિલ્મોથી ઘણું શીખ્યા છે. કળાત્મકતા અને વેપાર બેઉનો સમન્વય કરવાની ગુરુચાવી ‘પ્યાસા’ ગણાય છે. એનું સંગીત પણ વિશ્વના ઓલ ટાઇમ ગ્રેટ ફિલ્મ સંગીતમાં આવે છે. ‘પ્યાસા’ માણો યુટ્યુબ. એમેઝોન પ્રાઇમ, ઝેન્ગા ટીવી, એરટેલ એક્સ્ટ્રીમ અને અન્ય પ્લેટફોર્મ્સ પર.