દિવાળી આ રહી. દીવડા ઝળહળી રહ્યા છે, તોરણો બંધાયા છે, મીઠાઈ બની રહી છે, પૂજન થવાનું છે, ફટાકડા ફૂટવાના છે અને ઢગલો મહેમાન આવવાના છે. આખા વરસમાં આપણને સૌને સૌથી ખુશ કરતો અને વ્યસ્ત રાખતો તહેવાર છે આ. આકાશમાંથી જોઈએ તો દિવાળીની રાતોમાં કદાચ આખું ભારત રોશનીનો મહાસાગર લાગતું હશે. તહેવારોની ધમાલમાં બની શકે ઓટીટી ઓન કરીને લાંબી લાંબી વેબ સિરીઝ જોવાની ફુરસદ ના પણ મળે. ફિલ્મો માટે કદાચ સમય મળી રહે, કારણ એની અવધિ સિરીઝ કરતાં તો ઓછી જ. ચાલો, ફટાફટ એક યાદી તપાસીએ એવી ફિલ્મોની જે આ દિવસોમાં સપરિવાર જોઈ શકાય.

ગદર ટુઃ થિયેટરમાં જો આ ફિલ્મ નથી જોઈ તો હવે મોકો છે એને ઓટીટી પર જોવાનો. એને બોક્સ ઓફિસ પર મળેલી સફળતા કેટલી વાજબી એ ત્યાં સુધી નહીં સમજાય જ્યાં સુધી જાતે એને જોઈ નથી. સરદાર તારા સિંઘ અને સકીનાની લવ સ્ટોરી હવે એમના દીકરા ચરણજીત અને મુસ્કાનની પ્રેમકથા સાથે વણાઈ ગઈ છે. આ પાત્રોમાં છે ઉત્કર્ષ શર્મા અને સિમરત કૌર. પાર્ટ વન બહુધા ભારતીય ભૂમિ અને ભાગલાની વાત હતો, તો પાર્ટ ટુ છે પાકિસ્તાન અને વધુ એક પ્રેમકથાની વાત. પાત્રો, ગીતો, લોકેશન્સ, ઇમોશન્સ, રમૂજ અને દેશદાઝનું એકદમ પ્રોપર કોમ્બિનેશન ફિલ્મમાં થયું છે. ઓલમોસ્ટ સાતસો કરોડનો વેપાર કરનારી ‘ગદર ટુ’ પહેલેથી છેલ્લે સુધી બાંધી રાખે છે. માણો એને ઝી ફાઇવ પર.

ટેલિવિઝનની જેમ ઓટીટી પર પણ ક્રિકેટ થકી આધિપત્ય સ્થાપવા પ્લેટફોર્મ્સ મરણિયાં થયાં છે. એનાં ટેમ્પરરી તગડાં પરિણામ બેશક મળી રહ્યાં છે. લાંબા ગાળે જોકે આ રણનીતિ બિલકુલ ચાલવાની નથી

આઈપીએલ વખતે દર્શકને અલગ અલગ એન્ગલથી મેચ જોવાની સગવડ આપવામાં આવી હતી. ફાઇવ-જી અને ભવિષ્યમાં સિક્સ-જીને લીધે ઓટીટી સ્ટ્રીમિંગ સતત બહેતર થતું રહેવાનું છે

હતી એ બસ એક મેચ અને એને ઓટીટી પર જોવા ઉમટયા ચાર કરોડ ને ત્રીસ લાખ લોકો. દિવસ હતો ૧૪ ઓક્ટોબરનો. ટુર્નામેન્ટ હતી આઈસીસીની પુરુષોની હાલમાં જમાવટ કરી રહેલી ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપની. એના એક અઠવાડિયા પહેલાં, આ ટુર્નામેન્ટની ભારત વિરુદ્ધ પાકિસ્તાનની મેચ વખતે ઓટીટી પર મેચ જોનારાની સંખ્યા હતી સાડાત્રણ કરોડની.

ડિઝની પ્લસ હોટસ્ટારે પાછલા નવેક મહિનાના ગાળામાં બે કરોડ જેટલા સબસ્ક્રાઇબર્સ ગુમાવ્યા હતા. એ પછી એણે સેટ કરેલા આ રેકોર્ડ્સ બહુ મહત્ત્વ રાખે છે. આ ઓટીટીએ સબસ્ક્રાઇબર્સ એટલે ગુમાવ્યા હતા કે જિયો સિનેમાએ ક્રિકેટના ગઢમાં પોતાના આગમનની છડી પોકારી હતી. આવતાવેંત એણે આઈપીએલ ટીટ્વેન્ટી ટુર્નામેન્ટ મફતમાં સ્ટ્રીમ કરી હતી. એમાં એવું ઝાડું માર્યું એણે કે ઓટીટીના વેપારમાં થાળે પડેલા અને થાળે પડવા મરણિયા થયેલા સૌ દિગ્મુઢ થઈ ગયા હતા.

ક્રિકેટના પ્રભાવની આ તાકાત છે. એક જમાનામાં ટેલિવિઝન પર પોતાનો ઝંડો ફરકાવવા સ્ટાર, સોની, ઝી વગેરેએ જે રણનીતિ અખત્યાર કરી હતી એ ડિટ્ટો હવે અજમાવવામાં આવી રહી છે ઓટીટી પર. જિયો સિનેમાના આગમન સુધી ક્રિકેટના ખેલ સાથે સંકળાયેલાં ઓટીટીનાં ગણિત લગભગ વેલ સેટ હતાં. જિયોએ બધાનાં ગણિત ઉપરતળે કરવાની શરૂઆત કરી. એમાં જ્યારે વર્લ્ડ કપ રમાતો હોય, ભારતમાં રમાતો હોય, અને ભારત કપ જીતવા હોટ ફેવરિટ હોય ત્યારે સિચ્યુએશન સંગીન પણ થાય છે અને નબળાં ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ માટે ગંભીર પણ.
અત્યારે દર્શકોના દુકાળનો અનુભવ ડિઝની છોડીને બધાં ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ કરી રહ્યાં છે. સમજો કે કોઈને રસ નથી ક્રિકેટ સિવાય કશું જોવામાં. એમાં વળી રોજેરોજ મેચ. રોજેરોજ રસાકસી. ટીવીની હાલત પણ જુદી નથી. સિરિયલ્સની, રિયાલિટી શોઝની ટીઆરપી ટાઢીબોળ પડી છે. રવિવાર, ૧૯ નવેમ્બરે જ્યાં સુધી ટુર્નામેન્ટની ફાઇનલ પતશે નહીં ત્યાં સુધી ઓટીટી માટે કપરાં ચઢાણ છે.

વાત એકલા ભારતની નથી. પાડોશી પાકિસ્તાનનો દાખલો લો. ત્યાં આ ટુર્નામેન્ટ ત્રણ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ પર મફતમાં સ્ટ્રીમ થઈ રહી છે. એ છે દારાઝ, તમાશા અને માયકો. ટપમેડ નામના અન્ય એક પ્લેટફોર્મ પર પણ આ ટુર્નામેન્ટ જોઈ શકાય છે પણ એ પેઇડ સવસ છે. એમાંની માયકો એપ મૂળ યુએઈની અને પાકિસ્તાનમાં નવીનવી શરૂ થઈ છે. ક્રિકેટના સ્ટ્રીમિંગે એને ફટાફટ વિકસવાની તક પૂરી પાડી છે. એટલી તગડી કે પાકિસ્તાનમાં એન્ટરટેઇનમેન્ટ પીરસતી અને ગૂગલ પ્લે પરથી સૌથી વધુ ડાઉનલોડ થનારી એપ્સમાં એ બીજા નંબરે પહોંચી ગઈ છે. એના સબસ્ક્રાઇબર્સ જોતજોતામાં પચાસ લાખના આંકડાને આંબી ગયા છે, જેમાંના વીસ લાખ તો આ ટુર્નામેન્ટ શરૂ થઈ ત્યારથી એને મળ્યા છે.

ત્રીજી જાતિને કેન્દ્રમાં રાખીને બનતા વિષયો હમણાંથી થોડા વધ્યા છે. એમાં બે લેટેસ્ટ વિકલ્પ છે સુસ્મિતા સેનવાળી સિરીઝ અને નવાઝુદ્દીન સિદ્દિકીવાળી ફિલ્મ

છ એપિસોડ્સ અને એમાં સુસ્મિતા સેન લીડમાં. શ્રીગૌરી સાવંત અને દેશમાં વ્યંઢળોને કાયદેસર ત્રીજી જાતિ તરીકે 2014માં સર્વોચ્ચ અદાલતે આપેલી માન્યતા. એ વિષયની સિરીઝ એટલે તાલી. ઓટીટી પર ‘આર્યા’ જેવી દમદાર સિરીઝની બે સીઝનથી દિલ જીતી લેનારી સુસ્મિતાની ઉપસ્થિતિમાત્ર સિરીઝને આશાસ્પદ બનાવે. એમાં નોખો, વાસ્તવિક બીના પર આધારિત વિષય ઉમેરાતા તાલાવેલી વધી જાય શું હશે સિરીઝમાં? પછી રિમોટ ઉપાડી સિરીઝ જોવાનું શરૂ કરતાં આશાના મિનારા ધ્વસ્ત થવા માંડે. લે, આ શું?

એક પ્રસ્તાવના બાંધીને, શ્રીગૌરીની એકોક્તિ સાથે, ‘તાલી’ શરૂ થાય છે. પુરુષના દેહ સાથે જન્મ લેનાર ગણેશ ઉર્ફે ગણ્યાને શમણાં છે સ્ત્રી જેવા જીવનનાં. એને મા બનવું છે. એનાં માબાપ એની કાલીઘેલી વાતોને હળવાશથી લે છે. પછી તરત કથા પહોંચે છે પુખ્ત શ્રીગૌરી અને 2014ના સમયમાં. સર્વોચ્ચ અદાલત ત્રીજી જાતિના કેસ વિશે ફેસલો સુણાવે એની ઘડીઓ ગણાઈ રહી છે. ફેસલો સકારાત્મક આવતા ત્રીજી જાતિના સભ્યો ખરા અર્થમાં દેશના નાગરિકો તરીકે માન્યતા મેળવવાના છે. શ્રીગૌરી સાથે વિદેશી મહિલા પત્રકાર છે. ત્યાંથી કથા વર્તમાન અને ભૂતકાળમાં ઝૂલતી રહે છે. આજની શ્રાગૌરી અને ગઈકાલના ગણ્યા વચ્ચે. પહેલા એપિસોડના અંતે અદાલતના પ્રાંગણમાં શ્રીગૌરીના ચહેરાને એક ખેપાની શાહી ફેંકીને ખરડી નાખે કે અંદેશો થઈ જાય કે કંઈક ખૂટી રહ્યું છે અહીં.

કમનસીબે, એ લાગણી છેલ્લે સુધી બદલાતી નથી. કારણ નબળું લખાણ. એમાં વળી શ્રીગૌરીના સંવાદો શાને કાવ્યાત્મક છે એ સમજાતું નથી. “વરદી દેખ કર દરદી હો જાતી હૂં મૈં”, અને, “યે વકીલ કમ શકીલ ઝ્યાદા લગતા હૈ”, આ છે ઉદાહરણો. સિરીઝનો પ્રવાહ પણ કંટાળો ઉપજાવે એવો ધીમો અને વિચિત્ર છે. કોઈ સુપર રોચક ઘટના પણ નથી. પુરુષના હૃદયમાં સ્ત્રીનો જીવ લઈને મોટો થતો ગણેશ, પિતાની ઘૃણા, ગણેશનું ઘરેથી નાસી જવું, વ્યંઢળો સાથે જોડાવું, સેક્સ પરિવર્તન પછી મા બનવાની ઇચ્છા સેવવી… બધું ઉપરછલ્લું છે. શ્રીગૌરી એક્ટિવિસ્ટ તરીકે ઉભરવા માંડે છે ત્યારની સિરીઝ ઊંચકવાની તક પણ એળે જવા દેવાઈ છે.

૨૦૧૯ અને ૨૦૨૩ વચ્ચે એક અધ્યાય સમાપ્ત થયો છે. સાથે શરૂઆત થઈ છે નવા પૂરું વળતર આપે એવા શોઝ માટે સજાગ થયા છે અધ્યાયની. ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ પહેલાં પ્રસ્થાપિત થવા મરણિયા હતાં. હવે એ સૌ ખર્ચનું

મોટા પડદે મોટ્ટી નામના ધરાવતા સિતારાઓને ઓટીટી સાથે પણ આત્મીયતા છે. બોક્સ ઓફિસ કલેક્શનની ચિંતા વિના તેઓ ઘરપડદે કસબ દાખવી શકે છે. આ વરસે પણ અમુક ટોપ સ્ટાર્સે એના પર આગમન કર્યું છે અને આગળ પણ કરવાના છે

ફિલ્મોમાં દબદબાભર્યું સ્થાન ધરાવતા સિતારાઓને ઓટીટી શું કામ આકર્ષી રહ્યું છે? ઘણાં કારણોસર. ઓટીટીના કામમાં બોક્સ ઓફિસની જરાય ચિંતા કરવાની નથી હોતી. પૈસા પણ બહુ તગડા મળે. દર્શકોને સ્ટાર્સ ઘરપડદે આવે ત્યારે થોડી અલગ તાલાવેલી અને ઉત્કંઠા રહે છે. ફિલ્મોમાં જે અખતરા શક્ય નથી હોતા એ બધા ઓટીટી પર શક્ય થાય છે. પાત્ર અને વાર્તાપ્રવાહ બેઉમાં એ શક્ય છે. ફિલ્મો કરતાં ઓટીટી પર વાર્તા કહેવાની જુદી રીત હોવાથી પણ જુદા પ્રકારનો અનુભવ મેકર્સ, સ્ટાર્સ અને દર્શકોને મળે છે. આ બધાનો તાળો મેળવીએ કે સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે બિગ સ્ટાર્સ ઓટીટી પર આવતા રહેશે. જેઓ આવી ગયા છે તેઓ પાછા આવશે અને જેઓ નથી આવ્યા એ પણ આવવા ઝંખતા હશે.

ઓટીટી પર આગમન કરવાની લાંબી કતારમાં કરીના કપૂર પણ હતાં. એમનો હાલમાં જ નંબર લાગ્યો. સુજોય ઘોષની ફિલ્મ ‘જાને જાં’ હાલમાં જ નેટફ્લિક્સ પર આવી. ‘દૃશ્યમ્’ જેવી ગાજેલી ફિલ્મ અને સુજોય ઘોષને સ્ટાર મેકર બનાવનારી ફિલ્મ ‘કહાની’ જેવા તરેહની એ ફિલ્મ છે. જોકે ઘોષે ૨૦૦૩માં કરીઅરની શરૂઆત ‘ઝંકાર બીટ્સ’થી કરી હતી અને એ પણ મસ્ત અને સફળ ફિલ્મ હતી. વિદ્યા બાલન સાથેની ‘કહાની’ એમને વધુ ફળી, બસ એટલું જ. ‘જાને જાં’માં કરીનાના ભાગે મિસીસ ડિસોઝાનું પાત્ર આવ્યું છે. વાર્તા  કલીમપોંગમાં આકાર લે છે અને બહુધા માત્ર ત્રણ પાત્રો આસપાસ ફરે છે. બાકીનાં બે પાત્રોમાં ઓટીટી પર સ્ટાર્સ ગણાતા જયદીપ અહલાવત અને વિજય વર્મા છે. ત્રણેયનું કામ સરસ. ફિલ્મની ગતિ ધીમી અને કથાનક પણ એક મર્ડર આસપાસ ફરતું. કરીના માટે આ ફિલ્મ પરફેક્ટ ઓટીટી લાન્ચપેડ છે.

કરણ જોહરના પીઠબળ સાથે એક ફિલ્મ બની રહી છે, ‘અય વતન મેરે વતન’. એનું શૂટિંગ પતી ગયું છે. સારા અલી ખાન સાથે એમાં એલેક્સ ઓનેલ અને અભય વર્મા છે. ડિરેક્ટર કન્નન ઐયર છે. ફિલ્મની રિલીઝ આમ તો ઓગસ્ટ મહિનામાં નક્કી હતી. પછી ફિલ્મ પાછી ઠેલાઈ. સારા અલી ખાન બોલિવુડમાં આવી એને હજી માંડ પાંચેક વરસ થયાં. બધું મળીને એની દસેક ફિલ્મો આવી છે, જેમાંની ‘અતરંગી રે’ અને પહેલી ફિલ્મ ‘કેદારનાથ’ સૌથી નોંધપાત્ર હતી. સારાની કરીઅર ધીમી ગતિએ આગળ વધી રહી હોવા છતાં સ્ટાર્સની દીકરીના નાતે એનું ભવિષ્ય ઉજળું છે. ઓટીટી પરની પોતાની ફિલ્મમાં એના માટે બોક્સ ઓફિસના પ્રેશર વિના પોતાની ક્ષમતા સિદ્ધ કરવાનો સરસ મોકો છે.